در بخش اول این مطلب، سعی کردیم چندی از مواد لایحه تغییر قانون مالیات های مستقیم را بررسی کنیم. در این بخش به بررسی ادامه لایحه پیشنهادی می پردازیم:
درآمد مشاغل
یکی از پررنگ ترین تغییرات این بخش در لایحه پیشنهادی، حذف ماده 100 و تبصره آن است. در سالهای گذشته مشاغل زیادی یا به صورت خودکار یا به صورت مدیریت شده، مشمول تبصره این ماده می شدند و با پرداخت مالیات قطعی، از رسیدگی و بررسی حسابها و اسناد و مدارک معاف می شدند.
همانطور که در بخش اول گفتیم، با توجه به اینکه روح این لایحه، به ادبیات عامه، یک کاسه کردن درامد هر شخص و مالیات او است، مواد100؛ 101 و 102 و کلیه تبصره های آنها نیز حذف شده است.
درآمد اشخاص حقوقی
اکنون در ماده 105 قانون مالیات های مستقیم داریم:
“جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایرن یا خارج از ایران تحصیل می شوند، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ 25 درصد خواهد بود.”
در لایحه پیشنهادی برخی از اصلاحات چشم گیر این ماده به این صورت است:
- عبارت ناشی از فعالیت های انتفاعی حذف شده است که به نظر می رسد هر گونه فعالیتی که برای شخص حقوقی سودآوری داشته-مستقل از انتفاعی یا غیر انتفاعی بودن- مشمول مالیات خواهد بود.
- پیشنهاد نرخ 15 درصدی بر روی درامد مشمول مالیات نیز یکی از اصلاحاتی است که در راستای حمایت به واحد های تولیدی تدوین شده است. البته در ادامه لایحه با توجه به کاهش معافیت ها و بخشودگی ها به نظر می رسد که این حمایت خنثی خواهد شد.
- نرخ مالیات اشخاص حقوقی خارجی همچنان 25 درصد خواهد بود. به استثنای شرکت های حمل و نقل هوایی و کشتیرانی و شرکت های بیمه خارجی که با نرخی مقطوع مشمول مالیات هستند.
- نرخ مالیات شرکت های غیر انتفاعی که هدف تاسیس آنها تقسیم سود نیست، در صورت انجام فعالیت انتفاعی، همچنان 25 درصد خواهد بود.
- مالیات سود تقسیم شده شخص حقوقی، به صورت تفکیکی از سهام بی نام، سهام شخص حقیقی و سهام شرکت های دولتی با نرخ های متفاوتی مطالبه خواهد شد.
- هر گونه پرداخت به شرکا و سهامداران حقیقی که بابت بدهی نباشد، سود تلقی شده و مشمول مالیات می شود.
- کلیه تغییراتی که به واسطه وجود سامانه مودیان در اظهارنامه های عملکرد انجام می شود در متن لایحه اصلاحی گنجانده شده است.
- اظهارنامه عملکرد مشابه با اظهارنامه ارزش افزوده که در سال 1403 دیدیم که هر فصل یک اظهارنامه پیش فرض برای مودی آماده می شود، به مودی نمایش داده می شود و مودی با توجه به فاکتور های ارسالی به سامانه مودیان، امکان تعدیلات حسابداری مطابق استانداردهای حسابداری ملی و اصلاح و تکمیل اظهارنامه را خواهد داشت. اضافه شدن کلمه ملی به عنوان استانداردهای حسابداری نیز یکی از موارد قابل توجه است. در صورت تصویب این لایحه باید منتظر دستورالعمل این ماده باشیم.
- صرفا در صورت تایید اظهارنامه پیش فرض، سازمان امور مالیاتی اظهارنامه را قطعی و بدون رسیدگی می پذیرد. و در صورت اصلاح یا تکمیل توسط مودی، سازمان، فقط اقلام با ریسک بالا را رسیدگی و مابقی اظهارنامه را بدون رسیدگی قبول خواهد کرد.
- در صورت عدم تایید و تکمیل اظهارنامه در مهلت معین، سازمان امور مالیاتی مالیات را بر اساس اظهارنامه پیش فرض طی یک ماه مطالبه خواهد کرد.
درآمد اتفاقی
- در لایحه مورد بررسی، کلیه اشخاص ماده 29 قانون برنامه پنجساله ششم و کلیه اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی مکلفند از هر پرداخت نقدی و غیر نقدی به عنوان هدیه، جایزه یا هر انتقال بلاعوضی، 15 درصد را کسر و به صورت علی الحساب تا پایان ماه بعد به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.
موارد شمول و عدم شمول درامد اتفاقی نیز در لایحه تغییراتی داشته است. از جمله:
- حذف عدم شمول کمک های نقدی و غیر نقدی موسسات خیریه و دولتی به اشخاص حقیقی.
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی
در قانون مالیات های مستقیم سال 1395 , ماده 129 حذف شده بود و اکنون در این لایحه ماده 129 به این شرح پیشنهاد شده است:
- جمع درآمدهای مشمول مالیات سالانه اشخاص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به درآمدهای تحصیل شده در ایران و خارج از ایران و نیز اشخاص حقیقی غیر ایرانی مقیم ایران نسبت به درآمدهای تحصیل شده در ایران، پس ازکسر معافیت ها و کسورات به نرخ های مقرر در ماده 131 مشمول مالیات هستند.
بالاتر گفتیم که ماده 100 و تبصره آن حذف شده است و کلیه درآمدهای شخص حقیقی از هر منبع، با هم جمع شده و طبق ماده 129 مشمول مالیات خواهند شد. و طبق ماده 130، سازمان امور مالیاتی، اظهارنامه عملکرد پیش فرض را به کارپوشه مودی حقیقی ارسال می کند و در صورت تایید اظهارنامه پیش فرض توسط مودی، برگ قطعی صادر و بدون رسیدگی مورد پذیرش قرار می گیرد( مشابه تبصره ماده 100)
طبق تبصره های این ماده معافیت هر شخص حقیقی به خود مودی( یک معافیت پایه) و به اشخاص تحت تکفل او در صورت عدم ارائه اظهارنامه جداگانه(همسر: 30 درصد معافیت پایه و سایر اشخاص تحت تکفل: 20 % معافیت پایه) تعلق می گیرد. برای سال اول معافیت پایه 400.000.000 ریال در نظر گرفته شده و برای سالهای بعد بر اساس میزان تورم افزایش می یابد.
طبق این لایحه، کلیه مالیات های علی الحسابی که قبلا توسط مودی حقیقی یا شخص ثالث برای مودی حقیقی پرداخت شده است در حساب مالیاتی منظور می شود و در صورتیکه مبلغ مالیات علی الحساب از مالیات طبق اظهارنامه پیش فرض بیشتر باشد سازمان موظف است همزمان با قطعی شدن مالیات، اضافه مالیات پرداختی را مسترد نماید.
- نرخ های مالیاتی اشخاص حقیقی به شرح زیر محاسبه می شود:
- از 400.000.000 تا 800.000.000 ریال به نرخ 10 درصد
- از 800.000.000 تا 1.600.000.000 ریال به نرخ 15 درصد
- از 1.600.000.000 ریال تا 3.200.000.000 ریال به نرخ 20 درصد
- از 3.200.000.000 ریال تا 6.400.000.000 ریال به نرخ 25 درصد
- نسبت به مازاد 6.400.000.000 ریال به نرخ 35 درصد
لازم به ذکر است که برای هزینه های مورد پذیرش نیز سقف در نظر گرفته شده و بر اساس آن از درآمد مشمول مالیات مودی حقیقی کسر خواهد شد.
در مطلب بعدی، تغییرات معافیت ها و بخشودگی ها در لایحه پیشنهادی دولت را بررسی می کنیم.